Wie naar Saint Louis in Missouri gaat, kan niet om beide heren heen. Meriwether Lewis en William Clark, helden in Amerika. Tussen 1804 en 1806 maakten zij de reis van hun leven: vanuit Saint Louis trokken ze westwaarts, door het nieuw verworven Louisiana Territory; een gebied van ongeveer 2,1 miljoen km² ten westen van de rivier de Mississippi. Einddoel: de kust van de Grote Oceaan.

Lewis en Clark: de expeditie die Amerika veranderde

Museum onder de Gateway Arch

Amerikanen zien Saint Louis sinds 1804 graag als hét symbool van de trek naar het Westen. Sinds 1965 staat in het centrum van de stad de Gateway Arch, een 192 meter hoog, boogvormig monument. Onder die prachtige poort begonnen, figuurlijk gezien natuurlijk, al miljoenen reizigers hun ontdekkingstocht naar het westen. Onder de ‘Gateway to the West’ bevindt zich een bezoekerscentrum met het Museum of Westward Expansion. Een aanrader dit leuke museum: je leert er alles over de expeditie van Lewis en Clark.

Voorbereidingen op de expeditie

De aankoop van het enorme gebied Louisiana, het paarse stuk land in de afbeelding rechts, vond plaats in 1803. President Thomas Jefferson wilde graag het gebied in kaart brengen. Wat was er te vinden ten westen van de Mississippi? Welke indianenstammen leefden er, welke grondstoffen, planten, bomen en dieren zouden ze aantreffen? Jefferson liet er geen gras over groeien: binnen een mum van tijd kreeg hij van het Congres 2.500 dollar voor een verkennende, wetenschappelijke legerexpeditie, die de Corps of Discovery werd gedoopt. Kapitein Meriwether Lewis werd het hoofd van de expeditie; hij koos William Clark als tweede leider.

Wie waren Lewis and Clark?

Mariwether Lewis werd geboren in 1774 in Hohenwald Tennessee. Hij had een avontuurlijke ziel en gaf zich op voor het leger waar hij diende in het regiment van William Clark. Later werd hij de privésecretaris van president Thomas Jefferson en werd hij ingezet om de Louisiana Purchase in kaart te brengen. Hier leerde hij de vaardigheden die hij nodig zou hebben voor de expeditie naar het westen.

De in Virginia geboren William Clark  (1770) verhuisde op jonge leeftijd naar Kentucky waar zijn ouders een plantage begonnen. In 1789 besloot Clark zich aan te melden bij de milities en leerde hij Meriwether Lewis kennen. Lewis werd gevraagd door Jefferson om het westen te verkennen na de Louisiana Purchase en besloot Clark mee te vragen vanwege zijn ervaring in milities en leiding geven.

De expeditie van Lewis en Clark

Vergeet die ogenschijnlijk heilige grond onder de Arch even; wie echt in de voetsporen van Lewis en Clark wil treden, rijdt twintig kilometer noordwaarts, naar Hartford, Illinois. Hier werd destijds Camp River Dubois gebouwd, waar Lewis en Clark met hun mannen verbleven in de maanden voor vertrek. Je kunt er tegenwoordig het Lewis and Clark State Historic Site bezoeken. Op 14 mei 1804 startte de expeditie die Amerika voorgoed veranderde, een tocht over gevaarlijk en onbekend terrein, ongeveer 6.000 kilometer lang.

De groep van ongeveer veertig man trok allereerst door Missouri. In augustus overleed Charles Floyd, waarschijnlijk aan een blindedarmontsteking; hij zou het enige lid van de groep blijven die de tocht niet zou overleven. Intussen ging de reis steeds meer naar het noorden. De zomer was voorbij en het werd kouder.

Waar nu Washburn in de staat North Dakota ligt, bouwden de expeditieleden een kamp voor de overwintering; Fort Mandan. In deze regio leerden ze lokale indianenstammen kennen. Métis Toussaint Charbonneau en zijn vrouw Sacagawea zouden een plek in de geschiedenisboeken veroveren: deze twee indianen zouden de rest van de tocht met hen meereizen. Hun kennis van onder meer de taal en indianencultuur zou van pas komen.

Toen de lente van 1805 aanbrak, ging de groep weer verder. Op indianenpaden na waren er geen wegen, dus de reis verliep voornamelijk per kano, westwaarts over de rivier de Missouri. Een bevriende indianenstam hielp de expeditie aan paarden en een gids, voor de moeizame tocht over de Bitterroot Mountains. Weer een andere stam begeleidde ze vervolgens door een gedeelte van wat nu de staat Washington is, langs de rivier de Columbia. En toen, op een mooie dag in november, zag men voor het eerste de Grote Oceaan. De eerste tocht over land door het westen van de Verenigde Staten was geslaagd. Een prestatie van ongekend niveau.

Waar nu Astoria ligt, in de staat Oregon, werd in drie weken Fort Clatsop gebouwd – wie wil kan er nu een nagebouwd kampement bezoeken. Er wachtte een bittere winter voor de groep weer huiswaarts kon keren. Op die lange terugweg zou het nog komen tot een gewelddadig treffen met een indianenstam, de Blackfoot. Zij leden verliezen; bij de ploeg van Lewis en Clark vielen geen slachtoffers. In diverse gebieden werden rivieren en bergketens verkend en even splitste de groep kort op in twee kampen, om vervolgens weer bijeen te komen voor het laatste deel van de reis. Op 23 september 1806 werd Saint Louis bereikt.

Na de expeditie

Lewis en Clark werden ware volkshelden. Ze werden ieder vorstelijk beloond. Gelukkig werd Meriwether Lewis er niet van; hij viel in een grote depressie. Op 11 oktober 1809 overleed hij, hoogstwaarschijnlijk door zelfmoord, slechts 35 jaar oud. Na zijn dood was het William Clark die hoofdverantwoordelijk was voor het opstellen van het eindrapport van de Lewis en Clark Expeditie. Dit document uit 1814 bevat een kaart die als één van de nauwkeurigste van die tijd geldt.

De expeditieleden waren ijverig in het beschrijven van alles wat men tegenkwam. Uiteindelijk stuitte de groep op 178 nieuwe plantensoorten en 122 diersoorten. De tocht opende daarnaast de weg voor de enorme expansie die de VS zouden doormaken naar het westen toe, in de rest van de negentiende eeuw.

Wil jij de tocht ook eens meemaken, per auto, kano en paard? Er zijn diverse mogelijkheden. Het gaat om een hele afwisselende, prachtige route, dus zeker een aanrader! Voor wie de reis wat dichter bij huis wil ervaren: er zijn vele prachtige boeken verschenen die het avontuur prachtig verwoorden. Ook de dagboeken van de twee helden zijn, zelfs twee eeuwen na dato, nog uitstekend leesbaar. Opmerkelijk: Lewis schreef met geen woord over de eerste blikken over de Grote Oceaan, Clark hield het bij een bescheiden “Ocean in view! Oh, the joy!”

De heren zullen het wellicht niet beseft hebben. De omvang van het land is ingrijpend gewijzigd sinds Amerika ophield bij de oevers van de Mississippi. Lewis en Clark openden die deur.