In de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 1776, ondertekend door 56 vooraanstaande Amerikanen, stond het toch echt prominent in de inleiding: ‘We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal’. Wij vinden de volgende waarheden vanzelfsprekend: dat alle mensen gelijk zijn geschapen. Dominee Martin Luther King haalde de woorden aan in zijn toespraak op 28 augustus 1963, ten overstaan van een publiek van meer dan 250.000 mensen. Hij sprak over zijn droom: een Amerika waarin mensen eindelijk als gelijken zouden worden beschouwd, ongeacht hun huidskleur. Een wereld waarin de zonen van voormalige slaven en de zonen van voormalige slavenhouders samen aanschuiven aan de tafel van broederschap; waarin zijn vier kinderen leven in een land waarin zij niet worden beoordeeld op hun huidskleur, maar op hun karakter. Hij riep het hard en herhaalde het acht maal: I Have A Dream.

Martin Luther King: I Have A Dream

Krachtige metaforen, subtiele verwijzingen, een swingend ritme; de toespraak was een meesterwerk. De woorden van King inspireerden niet alleen de toenmalige toehoorders, maar ook alle anderen in de wereld, toen en nu, ruim 50 jaar later. Ik was in Harlem, de zwartste wijk van New York City, tijdens de 50ste verjaardag van I Have A Dream. Ik heb die dag mensen zien huilen en zag diverse groepen de speech op indrukwekkende wijze herdenken. Op muren was de beeltenis van King door graffiti-kunstenaars vereeuwigd en in het Apollo Theater zong zangeres Laurice Lanier een speciaal herdenkingsnummer – en het was prachtig.

Het was niet eens zijn allerbeste speech; dat was volgens velen ‘I’ve Been to the Mountaintop’, de toespraak die hij de dag voor zijn moord in april 1968 hield in Memphis, Tennessee. Maar vraag mensen naar hun associatie met Martin Luther King, en in negen van de tien gevallen zal men zeggen wat King riep: I Have A Dream. De toespraak kreeg een ongekend hoge historische waarde en is nog steeds de beroemdste speech uit de naoorlogse Amerikaanse geschiedenis.

March on Washington

Martin Luther King hield de rede van bij elkaar 17 minuten op de trappen bij het monument voor president Abraham Lincoln, die negentig jaar daarvoor streed voor de afschaffing van de slavernij. De speech vormde het hoogtepunt van de ‘March on Washington’, de protestdag in de hoofdstad. Zwarte Amerikanen (80% van de aanwezigen) en blanke sympathisanten van de burgerrechtenbeweging streden die dag voor gelijke burgerrechten; voor banen en vrijheid. Dankzij de televisie, nog vrij nieuw in die dagen, was heel Amerika, blank en zwart, getuige van de historische gebeurtenis. Bekend is dat FBI-directeur J. Edgar Hoover ervan walgde in zijn kantoor, en dat de familie Kennedy in het Witte Huis vol bewondering toekeek. President John F. Kennedy tegen een medewerker: “Oh, Bruce, I wish I were out there with them!” Een uur later lunchten de twee leiders met elkaar. Onder het gewone volk nam de populariteit van Martin Luther King sinds die dag enorm toe; in het bijzonder onder de blanke bevolking, die ervoor nog niet erg bekend was met zijn charisma. In 1964 won King de Nobelprijs voor de Vrede.

De droom voltooid? Vraag het de mensen in Ferguson.

King werd in de jaren ’50 en ’60 de belangrijkste leider van de burgerrechtenbeweging en was voornamelijk bekend om zijn geweldloze verzet tegen de rassenscheiding in de Verenigde Staten. Hij was degene die midden jaren 50 een bus-boycot organiseerde in Montgomery, naar aanleiding van de arrestatie van Rosa Parks, die had geweigerd haar plaats af te staan aan een blanke. In 1965 voerde president Lyndon Johnson de Voting Rights Act in, die een groot gedeelte van de zwarte bevolking stemrecht gaf; een belangrijke stap naar de gelijke rechten waar men zo naar hunkerde. Er volgden meer mijlpalen, maar de emancipatie van de zwarte bevolking is 51 jaar na de toespraak nog steeds niet helemaal voltooid; daar zijn de meeste kenners het wel over eens. Er is sinds de grootse toespraak in 1963 veel vooruitgang geboekt, maar op het gebied van segregatie is er helaas nog altijd een wereld te winnen.

Kijk alleen al naar de rellen in Ferguson, Missouri. Een politieagent schoot een zwarte tiener dood en er is vervolgens bijna de hele maand hevig gedemonstreerd tegen de door blanken beheerste politie – betogingen die uitliepen op rellen en plunderingen. St. Louis, inclusief voorstad Ferguson, is één van de meest gesegregeerde steden van de VS. Sinds de blanke bevolking er massaal wegtrok is er werkloosheid, armoede en veel criminaliteit. De agenten arresteren eerder zwarten en eens in de zoveel tijd leidt deze discriminatie tot een uitbarsting. Steeds meer Amerikaanse media maken vergelijkingen met de jaren van Martin Luther King. Obama’s presidentschap begon met een boodschap van verzoening tussen bevolkingsgroepen – voorlopig blijft zijn ideaal een droom.

Black Lives Matter

Na het overlijden van de 46-jarige George Floyd, als het gevolg van een gewelddadig optreden door twee Amerikaanse politieagenten in Minneapolis in 2020, gingen in veel Amerikaanse steden en later wereldwijd, massaal mensen de straat op om te protesteren. De Black Lives Matter protesten werden in de media regelmatig aangehaald in combinatie met het beroemde Civil Rights protest van Martin Luther King. Amerika leek opnieuw wakker te zijn geworden van racisme en ongelijkheid als gevolg van de dood van George Floyd.

De toespraak van Martin Luther King terugkijken

Bekijk de toespraak hier; lees de belangrijkste passage eronder (in Engels en vertaald).

Vertaling van de “I Have a Dream” speech van Martin Luther King

I have a dream that one day this nation will rise up and live out the true meaning of its creed: “We hold these truths to be self-evident: that all men are created equal.” I have a dream that one day on the red hills of Georgia the sons of former slaves and the sons of former slave owners will be able to sit down together at a table of brotherhood. I have a dream that one day even the state of Mississippi, a state, sweltering with the heat of injustice and sweltering with the heat of oppression, will be transformed into an oasis of freedom and justice. I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character. I have a dream today.

Ik heb een droom dat op een dag dit land zal opstaan en de ware betekenis van haar credo zal naleven: “Wij vinden de volgende waarheden vanzelfsprekend: dat alle mensen gelijk geschapen zijn”. Ik heb een droom dat op een dag, op de rode heuvels van Georgia, de zonen van voormalige slaven en de zonen van voormalige slavenhouders in staat zullen zijn samen aan te schuiven aan een tafel van broederschap. Ik heb een droom dat op een dag zelfs de staat Mississippi, een staat, die blakert in de hitte van onrecht en blakert in de hitte van onderdrukking, veranderd zal worden in een oase van vrijheid en gerechtigheid. Ik heb een droom dat mijn vier kinderen op een dag zullen leven in een land waar zij niet beoordeeld zullen worden op hun huidskleur, maar naar de inhoud van hun karakter. Ik heb een droom vandaag.