Bassie & Adriaan op reis door Amerika

Bassie en Adriaan op reis door Amerika

In 2014 had journalist Mike van Boeschoten een interview met Aad van Toor, beter bekend als Adriaan in het duo Bassie en Adriaan. Voor het laatste avontuur in een reeks spannende verhalen, gingen Bassie en Adriaan op reis door Amerika: ‘Een droom die uitkwam.’

Bassie en Adriaan in Amerika. Aad van Toor: ‘Een droom die uitkwam.’

‘Dag vriendjes en vriendinnetjes, fijn dat jullie er zijn.’ Jarenlang was dit één van de bekendste televisiezinnen in Nederland en Vlaanderen. Het betekende dat het weer tijd was voor Bassie & Adriaan. De avonturen van de clown en acrobaat waren ongekend populair en zorgen bij veel mensen nog altijd voor nostalgische gevoelens. Eén serie speelde zich af in Amerika: De Reis Vol Verrassingen. Het allerlaatste avontuur van het duo. Met Aad van Toor (Adriaan) blikte Hey!USA terug op die bijzondere opnameperiode in 1993. ‘Voor mij was het de verwezenlijking van een jongensdroom.’

De toen 71-jarige Van Toor, geboren op 30 oktober 1942 in Maassluis, is inmiddels al een tijdje met pensioen en weg uit de spotlights. Het grootste gedeelte van het jaar verblijft hij in het zonnige Benalmádena, in het zuiden van Spanje. Maar Nederlands bekendste acrobaat zal hij voor altijd blijven. Van 1976 tot 2003 vormde Van Toor met broer Bas het befaamde artiestenduo Bassie & Adriaan. Van 1978 tot 1996 waren zij met de gelijknamige serie op televisie. Nog bijna dagelijks krijgt Van Toor fanmail. “Dat varieert van één tot soms tien per dag. En altijd leuk, warm en sympathiek. Daar ben ik heel trots op en blij mee.” Zelf kijkt hij ook nog wel eens. “Als ik in Nederland ben en ’s nachts zit te zappen, kom ik regelmatig series tegen. Ja, dan blijf ik toch kijken.”

DE REIS VOL VERRASSINGEN: EEN AVONTUUR IN AMERIKA

In 1978 debuteerde Van Toor met de ‘De Plaaggeest’, één van de vele series die zich afspeelde op Hollandse bodem. Later waren er ook buitenlandse avonturen in Europa. Met Amerika volgde de overtreffende trap. In 1993 maakte het productieteam meerdere malen de trans-Atlantische oversteek, waarna de zestien afleveringen van ‘De Reis Vol Verrassingen’ een jaar later te zien waren bij de TROS – de serie wordt tegenwoordig ook wel Bassie en Adriaan in Amerika genoemd. Met steden als New York, Las Vegas en San Francisco als decor. “Na het succes van de serie in Europa vroeg de TROS om een vervolg. Amerika lag voor mij voor de hand.”

Van Toor heeft een enorme passie voor Amerika: hij heeft er na zijn eerste bezoek in 1979 inmiddels alle staten gezien. “Natuurlijk speelde die voorliefde een rol, maar ik ontdekte ook dat ik niet de enige Amerikagek ben. Toen ik het idee aan Cees den Daas vertelde, toen directeur van de TROS, zei ik: ‘Neem als achtergrond de mooiste locaties van Amerika en op de voorgrond een leuk verhaal met Bassie en Adriaan.’ Als antwoord kreeg ik direct: ‘Akkoord, ga die serie maken.’ Het was toen heerlijk dat ze zoveel vertrouwen in mij hadden en Amerika zagen zitten.”

“WE ZIJN NOG NIET HELEMAAL UIT DE KOSTEN”

Een dergelijke reis is niet goedkoop en op financieel vlak moest er dan ook risico worden genomen. “Wij betaalden alle kosten van de opname uit eigen zak en dat was niet weinig. Als die serie geflopt was zaten wij, net als het laagste punt in Death Valley, aan de grond. Maar we hadden vertrouwen in ons werk. De TROS betaalde alleen een deel van de kosten voor de eerste uitzendrechten. De rest van het geld moest komen uit verdere exploitatie van de Amerika-serie. We zijn nu nog niet helemaal uit de kosten. Door heel hard werken en goed te plannen is het me gelukt om binnen de begroting te blijven.”

Samen met vrouw Ina (scriptgirl) en producer Willem van der Pol ging Van Toor eerst drie weken op locatiebezoek aan de Amerikaanse westkust. In Amerika kreeg het team versterking van adviseuse Dianne Kramer. “Zij was de grootste Amerikagek onder ons. Ze werkte daar al heel veel jaren als reisleidster en wist alles van het land. Zij was een pratende encyclopedie. Als we ergens voorbij reden en ik vroeg haar wat het was, kreeg ik altijd zeer uitgebreid antwoord. Ik was heel blij met haar.”

MEERDERE KEREN ERHEEN VOOR RESEARCH

Tijdens de locatiebezoeken regelde het productieteam ook de opnamevergunningen. “Dat viel in het begin niet mee, maar als je eenmaal het vertrouwen hebt gekregen – en dat kregen we snel als we de Amerikanen lieten zien wat we in Europa hadden gefilmd – dan ging het makkelijker. Daarna moesten we ook voor de meeste locaties verzekeringen afsluiten voor het geval er tijdens de opname schade zou ontstaan. Het lukte allemaal, maar het kostte heel veel tijd. Willem deed daar het meeste werk voor. Hij was daar geweldig in, kreeg alles voor elkaar.”

Terug in Nederland begon Van Toor met het schrijven van het verhaal. Wel keerde hij enkele maanden later nog een keer terug naar Amerika voor wat research. “Met mijn vrouw heb ik in twee weken alle pretparken en grote attracties bezocht in Orlando, Cape Kennedy, Tampa en de Everglades. Heel leuk, maar heel, heel, heel zwaar werk. In de hitte pretpark in, pretpark uit: bij elkaar waren we in 27 attracties en parken. Daarna kon ik het hele script uitwerken en dat heeft zo’n kleine 3 maanden geduurd. Een week heeft bij mij zeven werkdagen van 12 uur.”

BASSIE EN ADRIAAN IN AMERIKA: HET FILMEN

Aad van Toor en zijn crew filmden 98 dagen in Amerika, verdeeld over twee losse periodes van zeven weken. Dat ging volgens een strak schema. “Het was net zo zwaar als elke draaidag waar dan ook. ’s Morgens om 06:00 uur en dan uitgebreid een bad. In bad nam ik mijn draaiboek- en opnameschema mee om me voor te bereiden. Dan ontbijten, omkleden en schminken en om 08:00 uur in de auto en vervolgens van 09:00 tot 18:00 uur filmen als we geluk hadden. Soms werd het 20:00 uur. Tijdens de opname was de lunch meestal staande een broodje en een kop koffie. ‘s Avonds werd er uitgebreid gegeten en om 22.00 uur was het bedtijd voor mij. Ik weet nog goed dat niemand raar opkeek als Bas, geschminkt als Bassie, bij Starbucks binnenliep. Ik was enkele jaren geleden weer in New York en tijdens de lunch zag ik verschillende Kerstmannen eten, helemaal in pak, maar zonder baard. Niemand heb ik, in het half uur dat ik daar zat, een opmerking tegen ze horen maken. Alles is in die stad is snel normaal.”

BASSIE’S GEBROKEN ENKEL

Het reizen in Amerika ging meestal per auto, gevlogen werd er van Las Vegas naar Washington DC. Tijdens de tweede opnameperiode werd er minder gereden. “We vlogen van Nederland naar Curaçao. Na een week door naar St. Maarten en daarna terug naar Curaçao en vandaar door naar Miami en Orlando. Omdat Bas in de eerste dagen op Curaçao zijn enkel brak, konden we daar de opname niet volledig afmaken en het gevolg was dat we na Orlando weer terugvlogen naar Curaçao en na een week weer terug naar Nederland.” In de serie beginnen Bassie en Adriaan in New York, maar daar werd pas als laatste gefilmd. “Als we die volgorde hadden aangehouden, waren we in de warmste maanden in de tropen en in de koude maanden in het noorden. Leek me niet goed.”

Van Toor is lovend over zijn toenmalige collega’s. “Werken met mijn opnameteam was altijd een feest voor me. Ik was een gelukkige regisseur die met de beste en sympathiekste cameraman en geluidsman werkte. Niets was voor hen te veel of te zwaar. Nooit viel er een onvertogen woord. Ook mijn scripgirl was de allerliefste die ik me kon voorstellen, maar om die reden ben ik met haar dan ook al dertig jaar gelukkig getrouwd.”

IMPROVISEREN

Ruimte om input te leveren was er niet voor de rest van de crew. “Nee. Alles was door mij van te voren uitgeschreven en zorgvuldig afgewogen. 95% van het script werd precies zoals het geschreven was opgenomen. De 5% kwam door een nog mooiere locatie die ik onderweg zag of een nog origineler voertuig. En als je 480 minuten film in je hoofd hebt, ga je niet even improviseren. Ook de acteurs moesten zich aan de teksten houden die ik had geschreven. Ook Bas deed dat. Ik discussieerde daar nooit over. Als ik zo het resultaat bekijk, heb ik daar geen spijt van.”

Zoals te zien in De Reis Vol Verrassingen is er op prachtige locaties gefilmd. “Natuurlijk heb ik in die serie mijn stokpaardjes verwerkt,” bekent Van Toor. “Op paarden, in cowboykleding door de Bryce Canyon en bij de Native Amerikanen in Utah en Monument Valley. Bij de opname in Monument Valley en het indianenstadje Kayenta was de zoon van de Navajohoofdman onze gids. Na afloop liep ik met hem, meer dan een uur, door het museum van de Navajo-indianen. Daar liet hij foto’s zien van zijn hele familie tot zijn bet, bet, bet overgrootvader toe. Ik was toen weer even dat kleine jongentje van 8 jaar. Geweldig was dat.”

DEATH VALLEY

Het filmen in het bloedhete Death Valley was ook een bijzondere ervaring. “Voordat we Death Valley inreden, zei ik tegen alle medewerkers: ‘We gaan hier filmen omdat het één van de heetste plekken van de wereld is. Dus je hoeft niet te zeggen; wat is het hier warm, want dat weten we allemaal en door klagen wordt het niet kouder. Niemand heeft geklaagd over de hitte en toen we na twee zware opnamedagen Death Valley uitreden, hoorde ik een medewerker zeggen; ‘Ik vond de temperatuur wel meevallen.’ In juli 2013 was ik er weer. Op die dag was het één van de warmste dagen ooit. De temperatuurmeter in mijn auto gaf 131 graden Fahrenheit aan, oftewel 55 graden Celsius. Met de opname was het ‘maar’ 42 graden.”

ALCATRAZ

Het gekste dat Van Toor meemaakte, speelde zich een stuk noordelijker af; op het voormalige gevangeniseiland Alcatraz in de Baai van San Francisco. “Tijdens de opname in de gevangenis werden we begeleid door een Amerikaan. Hij vertelde dat hij daar jarenlang bewaker was geweest. Veel later hoorden we dat hij daar niet jarenlang als bewaker maar als ‘gast’ had gezeten.” Tijd om te genieten van al die prachtige locaties was er overigens nauwelijks. “We hadden zelden een dag vrij en toeristische uitstapjes in Amerika heb ik pas jaren later kunnen doen, maar dan wel heel uitgebreid en dikwijls.”

Terug in Nederland ontkwam Van Toor er door het overvloedige filmmateriaal niet aan om diverse scènes te schrappen. “Er waren daarna nog tien opnamedagen in Nederland, maar de serie was al twee uur langer dan gepland.” Bijkomen van alle inspanningen hoefde Van Toor na afloop niet, ook al was de reis lang en intensief. “Alles wat je doet en fijn vindt, is niet zwaar. Alleen werk waar je van baalt. Zelfs luchtballonnen verkopen wordt dan zwaar werk.”

JONGENSDROOM VOOR ADRIAAN

Is Bassie en Adriaan op reis door Amerika volgens Van Toor de beste serie binnen het repertoire van Bassie en Adriaan? “Voor mij was het de verwezenlijking van een jongensdroom. Als cowboy tussen prachtige bergen rijden op een paard, met de zoon van het opperhoofd praten over het wilde westen, en alle steden en plaatsen zien waar ik vroeger van droomde. Las Vegas, Hollywood en New York: geweldig!”

Dit artikel werd in maart 2023 geactualiseerd door de redactie van Hey!USA.